ahmetbeyler
New member
Global koronavirüs pandemisinden kitlesel aşılama eşliğinde çıkışta ortaya çıkan enflasyonist ortamda yüksek güç fiyatları tartışılıyor. Doğalgazda fırlayan fiyatlar Rusya’nın kendi iç tüketimini garantiye aldıktan daha sonra Avrupa’ya gaz pompalamasıyla bir nebze dengelenirken, petrol fiyatları ABD’nin baskıları eşliğinde nispeten yüksek seviyede seyrediyor.
Güç fiyatlarındaki yükseklik Türkiye’nin de dahil olduğu ekonomileri doğalgaz ve petrole bağımlı ülkelerde dertle izleniyor. Global pandeminin kışında, güç ve besin krizi ile Türkiye’nin güç güvenliğini akademisyen Mühdan Sağlam ile konuştuk.
‘Özellikle Asya piyasasındaki yüksek talep tesirli oldu’
Mühdan Sağlam’a bakılırsa, pandeminin tesirlerinin hafifçelemeye başlamasıyla güce yönelik bilhassa Asya bölgesinden önemli talep artışı dikkat çekiyor. Doğalgazda arz yetersizliği karşısında kimi ülkelerin petrole yönelmesiyle bu sefer petrole olan talebin yükselişe geçtiğini belirten Sağlam, varil başına 85 doların üzerine çıkan fiyatlar görülmeye başlandığını vurguladı:
“Pandeminin yaratmış olduğu tesirin hafifçelemeye başlamasıyla birlikte ekonomilerde bir canlanma ve talep artışı var. Pandemi periyodunda Asya, Kuzey ve Güney Kore örneklerinde bunu çoğunlukla görüyoruz. Beşerler konutta kaldıkları için güç talebine yetişmekte zorlandılar. Çok sert kış şartlarında insanlara devletin gerekli sorumluluğu yerine getirememesi önemli sorgulamalara niye olmuştu. O niçinle Asya piyasasında bu sefer tıpkı sorun yaşanmasın diye talepte önemli artış görüyoruz. Bilhassa Japonya ve Güney Kore’den bu geliyor, Çin benzeri bir hazırlık ortasında. Asya piyasasındaki yüksek talep lakin arzla örtüşmüyor. Doğalgaz ayağında büyük bir kriz yaşamamızın sebebi piyasaya ekstra 40 milyar metreküplük bir gaz akışı beklenirken bunun 20 milyar metreküpte kalmasının getirdiği bir sorun ortaya çıkmaya başladı. Burada kimi rafinerilerde çıkan sıkıntılar, birtakım ülkelerin altyapısında çıkan meseleler, Nijerya üzere yerlerde çatışmalardan kaynaklanan problemler arz ayağında gerekli doğalgazın sağlanması konusunda kasvetlere niye oldu. Bu da misal bir biçimde doğalgazdan petrole sıçradı. Zira yeteri kadar doğalgaz bulunmayan Japonya üzere ülkeler elektrik üretiminde petrole yöneldiler. Bu da petrol talebinde beklenmeyen bir artışa niye oldu. Milletlerarası güç ajansı pandemi daha sonrası projeksiyonunda sonbahar için 150 bin varillik ekstra bir artış görüyorken bu 500 bin varile çıktı. Buna karşı arz hazır değildi. Hazırlıklı olmak da istemedi. bu biçimde olunca doğalgazda bin metreküp gaz için bin dolarları gördüğünde petrol piyasasında bir varil petrolün 85 doların üstüne çıktığı fiyatları görmeye başladık. Dünkü OPEC toplantısı bu manada kıymetliydi.”
‘OPEC+ da pandemideki yaralarını sarmaya çalışıyor’
OPEC toplantısında var olan arza 400 bin eklenmesi sonucunın çıktığını anımsatan Sağlam, Biden idaresinin baskılarına karşın bu ölçüde kalınmasını OPEC+ ülkelerinin de pandemide oluşan yaralarını sarma eforunun tesirli olduğu görüşünde. bir daha de beklenen arzın sağlanacağı garantisiyle petrolün 80 dolara çekildiğini belirten Sağlam, kömürü devre dışı bırakma temelli iklim tartışmalarının da doğalgaza yönelimi artırmasına dikkat çekti:
“Petrolde varil başına 100 doları üç ay ortasında nazaranbiliriz. Ancak OPEC toplantısıyla birlikte var olan arza 400 bin ekstra sonucu alındı. OPEC bunları aylık olarak artırıyor. Talepte de bir artış var. Lakin arz cephesinde denetimli bir artış görüyoruz. Biden idaresi OPEC’e baskı yaparken bunun daha fazla olmasını en azından arz ayağını tahminen iki katına çıkarırlar diye düşündüler. Ancak OPEC de bunu yapmak istemiyor zira pandemideki yaralarını sarmaya çalışıyorlar. Artık bir nevi acısını çıkarmaya çalışıyorlar diyelim. Güç şirketlerinin karlarından da bunu görüyoruz. Örneğin Aramco’nun yüzde 165 üzere bir karı vardı. Bu devletler bunu da sürdürmek istiyorlar. Zira kendi halklarına kimi ekonomik kaynaklar götürmekle mesuller. ötürüsıyla Biden idaresini OPEC bu bahiste dinlemedi. Lakin piyasada beklenen arzın sağlanacağı garantisi geldi. Örneğin petrol cinslerinin 85 dolardan 80 dolara gerilediğini gördük. 120 dolar bu noktada bir ölçü abartılmış bir öngörü. Lakin BP’nin öngörülerine nazaran ise şu an yaklaşık 100 milyon varil talebi görmüş durumdayız. Bu pandemi devrinde günlük bazda tüketimde 85’e kadar düşmüştü. Talep cephesinde de bir artış var lakin doğalgazla epeyce iç içe geçmiş durumdalar. İklim tartışmaları zira kömürü devre dışı bırakma üzerinden kuruluyor. bu biçimde olunca da devletler daha az kirliliğe niye olduğu için doğalgazı talep ediyorlar. Brezilya’yı vuran kuraklık var. Brezilya üzere hayli az doğalgaz alan bir ülkenin talebini üçe dörde katlamasına niye oldu. Bu da bir bütün olarak fiyat karmaşasını da birlikteinde getirdi.”
‘Aç kalmayabiliriz lakin daha evvel verdiğimiz fiyatın tahminen iki üç katını vermek durumunda kalabiliriz’
Sağlam’a göre Türkiye giderek ithalatçı ülke haline geldiğinden güç fiyatlarından başta tarım ve besin bölümü olmak üzere her dal etkileniyor:
“Türkiye bilhassa tarım siyaseti açısından ilkokul sıralarında öğretilen buğdayından fındığına kadar sıraladığımız mamüllerin neredeyse tamamını ithal ediyor. Bunlar ithal girdiler artık. Sonuçta çiftçi bunları ekiyor lakin toplarken bir daha güçle kontaklı olarak süreçleri yürütmek zorunda. Üretilen eseri bir pazardan bir diğer pazara taşıması gereken gemiler, konteynerler, trenler var. ötürüsıyla oradaki fiyatlar ister istemez besinin kendisinde bir karşılık bulmaya başlıyor. Beklenmedik kuraklık şartları bilhassa iklimdeki değişiklikle birlikte üretimler birtakım ülkelerde tabana vurmasına niye oldu. Bu da talep artışları demek. bu biçimde olunca aç kalmayabiliriz fakat daha evvel verdiğimiz fiyatın tahminen iki üç katını vermek durumunda kalabiliriz.”
‘Türkiye doğalgaz arzında bir meşakkat yaşamayabilir lakin kombiyi açabilecek miyiz?’
Türkiye’nin doğalgaz talebinde 12 milyar metreküplük bir artışın kelam konusu olduğunu belirten Sağlam, Gazprom’la aralık ayında bitecek batı çizgisi görüşmeleri yardımıyla arz zahmeti yaşanmayacağı görüşünde. Lakin spot piyasadan alımlarla bir arada endüstrinin ardan maliyetlerinin hayatın her alanına yansıyacağını belirten Sağlam kışın sıkıntı geçeceğini vurguladı:
“Doğalgaz arzında bir meşakkat yaşamayabiliriz. Ancak bir kombiyi açabilecek miyiz, ne kadarını göze alabileceğimize bağlı değişecek. Dilerim meteoroloji bu mevzuda halimize acır ve daha insaflı bir kış sunar bize. Doğalgaz mutabakatı Gazprom’la şu anda gündemde, aralık ayında bitecek olan batı çizgisi görüşmeleri yapılıyor. Türkiye’ye yaklaşık 15 milyar metreküplük gaz buradan geliyor. Türkiye için durumun sıkıntı olmasının sebebi, pandemi periyodunda tüketim yaklaşık 48 milyar metreküptü lakin şu anda iktisadın canlanmasıyla birlikte bunun 60 milyara çıkması gerekiyor. Yani ortada 12 milyar metreküplük bir marj var. 3 milyar metreküplük kısmı Azerbaycan’dan gelecek. Geçen yıl 48 milyar metreküpün 8 milyar metreküpe yakın oranı spot piyasalardan geliyordu. Şu anda spot piyasada bin metreküp gazın fiyatı yaklaşık 4 bin 600 TL. 10 gün evvel bu bilgi 3 bin 500 TL idi. Ortada bin yüz lira bir fark var. Bunu daha hayli endüstriciler alıyor. Bu da ister istemez her üretilen esere 10 gün ortasında bin yüz lirayı dağıtarak yansıtacaklar. Tahminen konutumuzda ampul açacağız ancak markete gittiğimizde meblağların şokunu yaşayacağız. Türkiye o spotu da eritmek zorunda zira fiyatlar devasa yükseklikte. Bu hissesi kapatabilmek için de bir daha kapısını çalacağı ülke Rusya. Rusya da bu durumun farkında. Doğal ki Gazprom Türkiye’ye gaz vermek ister. Avrupa’nın en kıymetli üçüncü müşterisi, dünyanın da en değerli yedinci doğalgaz tüketicisi. Ancak Gazprom bu noktada bir ölçü daha elini yüksekten açmak isteyecektir. Fakat Gazprom size gazı bir dolardan bile verse dolar yerinde durmuyor ki… Yalnızca güç üstünden bir yere kadar izah edebiliyoruz. Bir kısmı artık Türkiye’de Güç Bakanlığı’nın elinde olmayan diğer bir şeye gerçek gidiyor. O niçinle kış hakikaten sıkıntı geçecek.”
‘Tüm devletler doğalgaz meblağlarını sübvanse ediyor, bu Türkiye’ye has değil’
Mühdam Sağlam, güçte salt Türkiye’nin değil bütün devletlerin sübvansiyon düzeneğini kullandığını anımsatıren, bu durumun endüstriye yansımasının daha fazla olduğunu anımsattı. Sağlam, Britanya üzere ülkelerde tavan fiyat uygulamasına atıf yaparken, son devirde arka arda batan şirketlere dikkat çekti. Türkiye’de ise BOTAŞ’ın ziyanlarının katlanmasına katkı yapan kur artışına atıfta bulunan Sağlam, son 5 yıldır BOTAŞ’ın bütçe çıktılarında önemli oranda yüzde 200’e varan ziyanlar görüldüğünü kaydetti:
“Devlet bu sübvansiyonu yeni gelmiş sistem üzere kullanıyor. Lakin esasen Türkiye’de 1987’de birinci doğalgaz mutabakatı yapılmasından beri fiyatların sübvanse edilmesi üzerinden giden bir sistem var. Bunu bütün devletler yapıyor. Yapmayanlar ekstra kış paketi çıkardılar. Güç insanlara piyasadaki oynaklığı dayatıp buradan fiyat biçerseniz vefata terk etmenizle birebir manaya geliyor demektir. Sübvanse ediliyor mu, evet yaklaşık üçte biri oranında tüketicilerden alınıyor, bilhassa konut tüketicilerinden. Ancak sanayi için tıpkı durum kelam konusu değil. Sübvanse etmek de zorunda. Öbür türlü bırakalım beşerler kendilerine şirket seçme hakkı da vermeniz gerekir daha ucuza gidebilmeleri için. Yaptığımız düzenleme esasen içerisinde sübvansiyonu içermek zorunda. Zira tek bir şirket Türkiye’de gaz mutabakatlarını şu anda faal olarak yürütüyor, BOTAŞ. Onlar da sübvanse etmek zorunda. Ancak dışarıya harcanan bir toplantıya katılmanın masraflarının yanında devletin doğalgaza harcadığı sübvansiyon daha az. Sübvansiyon var fakat bu Türkiye’ye mahsus bir şey değil. ABD’de de dahil olmak üzere bütün devletler sübvansiyon kullanıyorlar. İngiltere’deki şirketlerin batmasının niçini de buydu. Zira devlet ‘şu fiyata kadar çıkabilirsiniz’ demişti. Sübvanse etmeye de hudut çekmişti. Şu anda devlet tüketiciye bunu öbür hangi hesapla yapıyor bilmiyorum lakin ben seçim olarak görüyorum. Yansıtmamaya çalışması şirketlerin batmasını birlikteinde getirecek büyük ihtimal. ötürüsıyla bu biçimde karmaşık bir tablo var. BOTAŞ aslına bakarsan ziyan eden bir kuruluş. Son 4 yılda ziyanı katlanmış durumda. İktisattaki oynaklıkla BOTAŞ bu gazı Gazprom ya da Azerbaycan’dan muhakkak bir fiyata alıyor. Ancak Türkiye’ye getirdiğinde dolar fiyatı değişmeye başlıyor. İhalelere çıkmak zorunda, dolata gereksinim duyuyor. Hal bu biçimde olunca şirketin bütçesi yetmiyor. O niçinle son 5 yıldır BOTAŞ’ın bütçe çıktılarında önemli oranda yüzde 200’e varan ziyanlar görüyoruz. Aslında batmış bir şirket diyebiliriz. Tahminen eserden özetlemek gerekirseksınız lakin her gün işyerinize yürüyemezsiniz, otomobil kullanacaksınız, otobüse bineceksiniz. Maalesef bu ulaşımda da direkt karşılık bulacak bir durum. O yüzden yalnızca ısınma değil bir hayli alanda bizi güç günler bekliyor diyebiliriz.”
Güç fiyatlarındaki yükseklik Türkiye’nin de dahil olduğu ekonomileri doğalgaz ve petrole bağımlı ülkelerde dertle izleniyor. Global pandeminin kışında, güç ve besin krizi ile Türkiye’nin güç güvenliğini akademisyen Mühdan Sağlam ile konuştuk.
‘Özellikle Asya piyasasındaki yüksek talep tesirli oldu’
Mühdan Sağlam’a bakılırsa, pandeminin tesirlerinin hafifçelemeye başlamasıyla güce yönelik bilhassa Asya bölgesinden önemli talep artışı dikkat çekiyor. Doğalgazda arz yetersizliği karşısında kimi ülkelerin petrole yönelmesiyle bu sefer petrole olan talebin yükselişe geçtiğini belirten Sağlam, varil başına 85 doların üzerine çıkan fiyatlar görülmeye başlandığını vurguladı:
“Pandeminin yaratmış olduğu tesirin hafifçelemeye başlamasıyla birlikte ekonomilerde bir canlanma ve talep artışı var. Pandemi periyodunda Asya, Kuzey ve Güney Kore örneklerinde bunu çoğunlukla görüyoruz. Beşerler konutta kaldıkları için güç talebine yetişmekte zorlandılar. Çok sert kış şartlarında insanlara devletin gerekli sorumluluğu yerine getirememesi önemli sorgulamalara niye olmuştu. O niçinle Asya piyasasında bu sefer tıpkı sorun yaşanmasın diye talepte önemli artış görüyoruz. Bilhassa Japonya ve Güney Kore’den bu geliyor, Çin benzeri bir hazırlık ortasında. Asya piyasasındaki yüksek talep lakin arzla örtüşmüyor. Doğalgaz ayağında büyük bir kriz yaşamamızın sebebi piyasaya ekstra 40 milyar metreküplük bir gaz akışı beklenirken bunun 20 milyar metreküpte kalmasının getirdiği bir sorun ortaya çıkmaya başladı. Burada kimi rafinerilerde çıkan sıkıntılar, birtakım ülkelerin altyapısında çıkan meseleler, Nijerya üzere yerlerde çatışmalardan kaynaklanan problemler arz ayağında gerekli doğalgazın sağlanması konusunda kasvetlere niye oldu. Bu da misal bir biçimde doğalgazdan petrole sıçradı. Zira yeteri kadar doğalgaz bulunmayan Japonya üzere ülkeler elektrik üretiminde petrole yöneldiler. Bu da petrol talebinde beklenmeyen bir artışa niye oldu. Milletlerarası güç ajansı pandemi daha sonrası projeksiyonunda sonbahar için 150 bin varillik ekstra bir artış görüyorken bu 500 bin varile çıktı. Buna karşı arz hazır değildi. Hazırlıklı olmak da istemedi. bu biçimde olunca doğalgazda bin metreküp gaz için bin dolarları gördüğünde petrol piyasasında bir varil petrolün 85 doların üstüne çıktığı fiyatları görmeye başladık. Dünkü OPEC toplantısı bu manada kıymetliydi.”
‘OPEC+ da pandemideki yaralarını sarmaya çalışıyor’
OPEC toplantısında var olan arza 400 bin eklenmesi sonucunın çıktığını anımsatan Sağlam, Biden idaresinin baskılarına karşın bu ölçüde kalınmasını OPEC+ ülkelerinin de pandemide oluşan yaralarını sarma eforunun tesirli olduğu görüşünde. bir daha de beklenen arzın sağlanacağı garantisiyle petrolün 80 dolara çekildiğini belirten Sağlam, kömürü devre dışı bırakma temelli iklim tartışmalarının da doğalgaza yönelimi artırmasına dikkat çekti:
“Petrolde varil başına 100 doları üç ay ortasında nazaranbiliriz. Ancak OPEC toplantısıyla birlikte var olan arza 400 bin ekstra sonucu alındı. OPEC bunları aylık olarak artırıyor. Talepte de bir artış var. Lakin arz cephesinde denetimli bir artış görüyoruz. Biden idaresi OPEC’e baskı yaparken bunun daha fazla olmasını en azından arz ayağını tahminen iki katına çıkarırlar diye düşündüler. Ancak OPEC de bunu yapmak istemiyor zira pandemideki yaralarını sarmaya çalışıyorlar. Artık bir nevi acısını çıkarmaya çalışıyorlar diyelim. Güç şirketlerinin karlarından da bunu görüyoruz. Örneğin Aramco’nun yüzde 165 üzere bir karı vardı. Bu devletler bunu da sürdürmek istiyorlar. Zira kendi halklarına kimi ekonomik kaynaklar götürmekle mesuller. ötürüsıyla Biden idaresini OPEC bu bahiste dinlemedi. Lakin piyasada beklenen arzın sağlanacağı garantisi geldi. Örneğin petrol cinslerinin 85 dolardan 80 dolara gerilediğini gördük. 120 dolar bu noktada bir ölçü abartılmış bir öngörü. Lakin BP’nin öngörülerine nazaran ise şu an yaklaşık 100 milyon varil talebi görmüş durumdayız. Bu pandemi devrinde günlük bazda tüketimde 85’e kadar düşmüştü. Talep cephesinde de bir artış var lakin doğalgazla epeyce iç içe geçmiş durumdalar. İklim tartışmaları zira kömürü devre dışı bırakma üzerinden kuruluyor. bu biçimde olunca da devletler daha az kirliliğe niye olduğu için doğalgazı talep ediyorlar. Brezilya’yı vuran kuraklık var. Brezilya üzere hayli az doğalgaz alan bir ülkenin talebini üçe dörde katlamasına niye oldu. Bu da bir bütün olarak fiyat karmaşasını da birlikteinde getirdi.”
‘Aç kalmayabiliriz lakin daha evvel verdiğimiz fiyatın tahminen iki üç katını vermek durumunda kalabiliriz’
Sağlam’a göre Türkiye giderek ithalatçı ülke haline geldiğinden güç fiyatlarından başta tarım ve besin bölümü olmak üzere her dal etkileniyor:
“Türkiye bilhassa tarım siyaseti açısından ilkokul sıralarında öğretilen buğdayından fındığına kadar sıraladığımız mamüllerin neredeyse tamamını ithal ediyor. Bunlar ithal girdiler artık. Sonuçta çiftçi bunları ekiyor lakin toplarken bir daha güçle kontaklı olarak süreçleri yürütmek zorunda. Üretilen eseri bir pazardan bir diğer pazara taşıması gereken gemiler, konteynerler, trenler var. ötürüsıyla oradaki fiyatlar ister istemez besinin kendisinde bir karşılık bulmaya başlıyor. Beklenmedik kuraklık şartları bilhassa iklimdeki değişiklikle birlikte üretimler birtakım ülkelerde tabana vurmasına niye oldu. Bu da talep artışları demek. bu biçimde olunca aç kalmayabiliriz fakat daha evvel verdiğimiz fiyatın tahminen iki üç katını vermek durumunda kalabiliriz.”
‘Türkiye doğalgaz arzında bir meşakkat yaşamayabilir lakin kombiyi açabilecek miyiz?’
Türkiye’nin doğalgaz talebinde 12 milyar metreküplük bir artışın kelam konusu olduğunu belirten Sağlam, Gazprom’la aralık ayında bitecek batı çizgisi görüşmeleri yardımıyla arz zahmeti yaşanmayacağı görüşünde. Lakin spot piyasadan alımlarla bir arada endüstrinin ardan maliyetlerinin hayatın her alanına yansıyacağını belirten Sağlam kışın sıkıntı geçeceğini vurguladı:
“Doğalgaz arzında bir meşakkat yaşamayabiliriz. Ancak bir kombiyi açabilecek miyiz, ne kadarını göze alabileceğimize bağlı değişecek. Dilerim meteoroloji bu mevzuda halimize acır ve daha insaflı bir kış sunar bize. Doğalgaz mutabakatı Gazprom’la şu anda gündemde, aralık ayında bitecek olan batı çizgisi görüşmeleri yapılıyor. Türkiye’ye yaklaşık 15 milyar metreküplük gaz buradan geliyor. Türkiye için durumun sıkıntı olmasının sebebi, pandemi periyodunda tüketim yaklaşık 48 milyar metreküptü lakin şu anda iktisadın canlanmasıyla birlikte bunun 60 milyara çıkması gerekiyor. Yani ortada 12 milyar metreküplük bir marj var. 3 milyar metreküplük kısmı Azerbaycan’dan gelecek. Geçen yıl 48 milyar metreküpün 8 milyar metreküpe yakın oranı spot piyasalardan geliyordu. Şu anda spot piyasada bin metreküp gazın fiyatı yaklaşık 4 bin 600 TL. 10 gün evvel bu bilgi 3 bin 500 TL idi. Ortada bin yüz lira bir fark var. Bunu daha hayli endüstriciler alıyor. Bu da ister istemez her üretilen esere 10 gün ortasında bin yüz lirayı dağıtarak yansıtacaklar. Tahminen konutumuzda ampul açacağız ancak markete gittiğimizde meblağların şokunu yaşayacağız. Türkiye o spotu da eritmek zorunda zira fiyatlar devasa yükseklikte. Bu hissesi kapatabilmek için de bir daha kapısını çalacağı ülke Rusya. Rusya da bu durumun farkında. Doğal ki Gazprom Türkiye’ye gaz vermek ister. Avrupa’nın en kıymetli üçüncü müşterisi, dünyanın da en değerli yedinci doğalgaz tüketicisi. Ancak Gazprom bu noktada bir ölçü daha elini yüksekten açmak isteyecektir. Fakat Gazprom size gazı bir dolardan bile verse dolar yerinde durmuyor ki… Yalnızca güç üstünden bir yere kadar izah edebiliyoruz. Bir kısmı artık Türkiye’de Güç Bakanlığı’nın elinde olmayan diğer bir şeye gerçek gidiyor. O niçinle kış hakikaten sıkıntı geçecek.”
‘Tüm devletler doğalgaz meblağlarını sübvanse ediyor, bu Türkiye’ye has değil’
Mühdam Sağlam, güçte salt Türkiye’nin değil bütün devletlerin sübvansiyon düzeneğini kullandığını anımsatıren, bu durumun endüstriye yansımasının daha fazla olduğunu anımsattı. Sağlam, Britanya üzere ülkelerde tavan fiyat uygulamasına atıf yaparken, son devirde arka arda batan şirketlere dikkat çekti. Türkiye’de ise BOTAŞ’ın ziyanlarının katlanmasına katkı yapan kur artışına atıfta bulunan Sağlam, son 5 yıldır BOTAŞ’ın bütçe çıktılarında önemli oranda yüzde 200’e varan ziyanlar görüldüğünü kaydetti:
“Devlet bu sübvansiyonu yeni gelmiş sistem üzere kullanıyor. Lakin esasen Türkiye’de 1987’de birinci doğalgaz mutabakatı yapılmasından beri fiyatların sübvanse edilmesi üzerinden giden bir sistem var. Bunu bütün devletler yapıyor. Yapmayanlar ekstra kış paketi çıkardılar. Güç insanlara piyasadaki oynaklığı dayatıp buradan fiyat biçerseniz vefata terk etmenizle birebir manaya geliyor demektir. Sübvanse ediliyor mu, evet yaklaşık üçte biri oranında tüketicilerden alınıyor, bilhassa konut tüketicilerinden. Ancak sanayi için tıpkı durum kelam konusu değil. Sübvanse etmek de zorunda. Öbür türlü bırakalım beşerler kendilerine şirket seçme hakkı da vermeniz gerekir daha ucuza gidebilmeleri için. Yaptığımız düzenleme esasen içerisinde sübvansiyonu içermek zorunda. Zira tek bir şirket Türkiye’de gaz mutabakatlarını şu anda faal olarak yürütüyor, BOTAŞ. Onlar da sübvanse etmek zorunda. Ancak dışarıya harcanan bir toplantıya katılmanın masraflarının yanında devletin doğalgaza harcadığı sübvansiyon daha az. Sübvansiyon var fakat bu Türkiye’ye mahsus bir şey değil. ABD’de de dahil olmak üzere bütün devletler sübvansiyon kullanıyorlar. İngiltere’deki şirketlerin batmasının niçini de buydu. Zira devlet ‘şu fiyata kadar çıkabilirsiniz’ demişti. Sübvanse etmeye de hudut çekmişti. Şu anda devlet tüketiciye bunu öbür hangi hesapla yapıyor bilmiyorum lakin ben seçim olarak görüyorum. Yansıtmamaya çalışması şirketlerin batmasını birlikteinde getirecek büyük ihtimal. ötürüsıyla bu biçimde karmaşık bir tablo var. BOTAŞ aslına bakarsan ziyan eden bir kuruluş. Son 4 yılda ziyanı katlanmış durumda. İktisattaki oynaklıkla BOTAŞ bu gazı Gazprom ya da Azerbaycan’dan muhakkak bir fiyata alıyor. Ancak Türkiye’ye getirdiğinde dolar fiyatı değişmeye başlıyor. İhalelere çıkmak zorunda, dolata gereksinim duyuyor. Hal bu biçimde olunca şirketin bütçesi yetmiyor. O niçinle son 5 yıldır BOTAŞ’ın bütçe çıktılarında önemli oranda yüzde 200’e varan ziyanlar görüyoruz. Aslında batmış bir şirket diyebiliriz. Tahminen eserden özetlemek gerekirseksınız lakin her gün işyerinize yürüyemezsiniz, otomobil kullanacaksınız, otobüse bineceksiniz. Maalesef bu ulaşımda da direkt karşılık bulacak bir durum. O yüzden yalnızca ısınma değil bir hayli alanda bizi güç günler bekliyor diyebiliriz.”